Ekologia i VR

Mieszkańcy Volterry mieli bardzo zrównoważone podejście do zasobów. Ponowne użycie, recykling, zmiana funkcji przedmiotów i materiałów stanowiły stały element gospodarki cyrkularnej w starożytności. Wrażliwość na kwestie ekologiczne powinna nam towarzyszyć kiedy staramy się odtworzyć tamten świat. 

O korzyściach dotyczących bardziej zbliżonej do rzeczywistej możliwości percepcji obiektów budowlanych w immersyjnych środowisku VR piszemy w części poświęconej wizualizacji architektury. W tym miejscu chcemy się skupić na kwestiach związanych z zrównoważonym podejściem do przygotowywania takich rozwiązań.  Immersyjna wizualizacja modeli architektonicznych w VR pozwala na większą redukcję wykorzystania zasobów fizycznych niż popularny w tym obszarze druk 3D. Do projektów cyfrowych łatwiej wprowadzać modyfikacje, pokazywać różne stadia opracowania i funkcjonowania modelu. Nieudane projekty nie stają się zalegającymi odpadami. Efektem ubocznym ich produkcji nie jest znaczne zużycie energii oraz zanieczyszczanie powietrza.

Jak podkreśla w swojej książce “Szara godzina. Czas na nowa architekturę” Filip Springer ślad węglowy powiązany z wznoszeniem, użytkowaniem i rozbiórką budynków stanowi około 40%, a sama produkcja cementu około 8% globalnych emisji (dwa razy tyle co transport morski i lotniczy, który wynosi około 4%). Większość wykorzystywanych materiałów budowlanych nie może być ponownie użyta. Konstrukcje są najczęściej odlewane w miejscu budowy i są dostosowane do potrzeb konkretnego budynku. Podczas projektowania i budowy nie uwzględnia się ich ponownego wykorzystania, a sam demontaż uniemożliwiają stosowane techniki budowlane. Co prawda na terenie Unii Europejskiej odzyskuje się 70% materiałów z rozbiórek, ale większość z nich nadaje się do wykorzystania jako elementy umocnienia terenu, na przykład przy budowie dróg. Nie stosuje się recyklingu poszczególnych elementów architektonicznych. Mogłoby się wydawać, że jest to tradycyjne podejście do gospodarowania zużytymi materiałami, że postulaty związane z ograniczeniem odpadów i recyklingiem są nowymi pomysłami wywodzącymi się z coraz większej troski o środowisko naturalne oraz obaw przed skutkami globalnego ocieplenia. Badania pokazują, że społeczności funkcjonujące w czasach przedindustrialnych nie stosowały metod opartych na wydobywaniu, produkowaniu, używaniu, a następnie wyrzucaniu, ale skoncentrowane były na działaniach związanych z ponownym wykorzystaniem przedmiotów i materiałów, ich refunkcjonalizacją i recyklingiem. W starożytności minimalizowano ilość odpadów, a ponowne wykorzystanie elementów architektonicznych było bardzo częstą praktyką (tak zwane spolia). Istnieje wiele materiałów źródłowych z czasów greckich i rzymskich sankcjonujących prawnie te praktyki. Znamy nazwy zawodów, które powiązane były z odzyskiwaniem i wtórną sprzedażą materiałów, istnieją również ślady archeologiczne warsztatów, w których takie materiały mogły być przechowywane i przerabiane. Istnieją również źródła odnoszące się do kwestii zanieczyszczenia środowiska (na przykład rzek czy powietrza) oraz nadmiernej eksploatacji zasobów (na przykład przez wylesianie, które doprowadziło do braków drewna). O takich kwestiach wspomina między innymi w swoich pismach Pliniusz Starszy. Oczywiście nie należy ich traktować w kategoriach współczesnej świadomości ekologicznej, a bardziej w ramach racjonalnego gospodarowania, korzyści ekonomicznych i utrzymania otoczenia miejskiego w formie wygodnej do funkcjonowania, niemniej efekt działań związanych z postępowaniem ze zużytymi przedmiotami i materiałami miały na końcu charakter neutralny jeśli nie prośrodowiskowy. W Volterze odnaleźć można wiele przykładów takich praktyk. Kamień z inskrypcją „Colonia Iulia Augusta Volaterrae” był wielokrotnie wykorzystywany, najpierw starożytności, a potem w czasach nowożytnych, między innymi w posiadłości biskupa Volterry. Został odnaleziony w 1989 roku na pokrywie grobowca w pobliżu kościoła San Biagio (Montecatini Val di Cecina) gdzie trafił prawdopodobnie w XIV wieku. Ponowne wykorzystanie zarówno części otoczenia architektonicznego jak i materiałów dotyczyło również samego, wówczas już nieużywanego, budynku teatru w Volterze. Portyk za sceną wykorzystano do wybudowania w jego obszarze małego kompleksu term, a do budowy obiektu i jego dekoracji wykorzystano materiały pochodzące z teatru.